Για ακόμα μία φορά, ένα άρθρο που αφορά το περιβάλλον του σήμερα, γεμίζει τον αναγνώστη του οργή...Οργή για τα όσα κάνουν επιτήδειοι...Το κοινό σε όλα τα άρθρα που έχω διαβάσει, είναι η αναλγησία των πραγματικών υπευθύνων.
"Σε χαβούζα βιομηχανικών αποβλήτων και βοθρολυμάτων έχει μετατραπεί ο Θερμαϊκός, σύμφωνα με έρευνες που καταγράφουν την ανεξέλεγκτη περιβαλλοντική καταστροφή στην ευρύτερη περιοχή του κόλπου. [...]
«Αν και το πρόβλημα της ρύπανσης στον Θερμαϊκό έχει καταγραφεί πολλές φορές στο παρελθόν, οι αρμόδιοι δεν λαμβάνουν άμεσα μέτρα για να αποτραπεί η καταστροφή. Δεν χρειάζονται άλλες έρευνες- αυτό που χρειάζεται είναι η άμεση παρέμβαση των αρμοδίων καθώς η απειλή για τη δημόσια υγεία είναι μεγάλη», λέει στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής Βιολογίας του ΑΠΘ κ. Αθανάσιος Κούκουρας, επικεφαλής της έρευνας που συνέκρινε την αύξηση της ρύπανσης στον Θερμαϊκό μέσα σε χρονικό διάστημα 30 χρόνων. Στη συγκεκριμένη έρευνα αποδεικνύεται ότι οι εκτάσεις της βαριάς ρύπανσης στην περιοχή του κόλπου έχουν πενταπλασιαστεί από το 1976 έως το 2006, ενώ οι εκτάσεις όπου δεν εμφανίζεται καθόλου ζωή αυξήθηκαν κατά τρεις φορές. Πιο συγκεκριμένα, το 1976 ως αζωικές περιοχές εμφανίζονταν μόνο η παραλιακή ζώνη του βιομηχανικού Καλοχωρίου και η περιοχή κάτω από τον Λευκό Πύργο όπου απορρίπτονταν τα οικιακά απόβλητα. Το 2006 η «νεκρά θάλασσα» του Καλοχωρίου είχε επεκταθεί νότια και βόρεια σε ακτίνα χιλιομέτρων, ενώ στον Λευκό Πύργο η αζωική περιοχή είχε μεγαλώσει και μετατοπιστεί πέντε χιλιόμετρα προς το κέντρο του κόλπου. Ωστόσο, ο βιολογικός καθαρισμός της Θεσσαλονίκης λειτουργούσε ήδη δέκα χρόνια την περίοδο διεξαγωγής της έρευνας. Επιπλέον, η βαριά ρύπανση έχει επεκταθεί σε ολόκληρο τον άνω Θερμαϊκό ξεκινώντας νότια από τις εκβολές του Αλιάκμονα, έως και το ακρωτήριο Μεγάλο Έμβολο στα ανατολικά. [...]«Αν πιάσεις το ίζημα στην παραλία του Καλοχωρίου, τα χέρια σου καίνε από τις τοξικές ουσίες λόγω των απορρίψεων ανεπεξέργαστων βιομηχανικών αποβλήτων», αναφέρει ο κ. Κούκουρας. [...]
Σύμφωνα με έρευνα του Εργαστηρίου Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, στα ιζήματα του πυθμένα του Θερμαϊκού παρατηρούνται ιδιαίτερα αυξημένες συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων, όπως μόλυβδος, ψευδάργυρος, χρώμιο και χαλκός, τα οποία ακόμα και σε ελάχιστες ποσότητες χαρακτηρίζονται τοξικά. Οι πηγές των ρύπων βάσει των στοιχείων της έρευνας εντοπίστηκαν στη βιομηχανική ζώνη, σε εκροές αστικών αποβλήτων και γεωργικών εκπλυμάτων, σε τοπικούς χείμαρρους αλλά και στις εκβολές του Αξιού, του Λουδία και του Αλιάκμονα όπου απορρίπτουν τα απόβλητά τους βιομηχανίες. [...]
Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, η ανεξέλεγκτη ρύπανση του Θερμαϊκού απειλεί τη δημόσια υγεία. Πέρα από τις μολύνσεις που εμφανίζουν κολυμβητές λόγω των υψηλών μικροβιακών φορτίων από αστικά απόβλητα και γεωργικά εκπλύματα, μεγάλοι κίνδυνοι ελλοχεύουν και από την είσοδο των τοξικών μετάλλων στην τροφική αλυσίδα.[...]Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι αυξημένες ποσότητες τοξικών μετάλλων στον ανθρώπινο οργανισμό συνδέονται με καρκινογενέσεις, νευρικές διαταραχές, καθώς και με βλάβες του αιμοποιητικού και του συκωτιού. "
Παλιότερο άρθρο της "Ελευθεροτυπίας", είχε χαρακτηρίσει τον Θερμαϊκό υδάτινη χωματερή και πως παρουσιάζει μεγαλύτερη μόλυνση και από το Σουέζ!!
Υδάτινη χωματερή ο Θερμαϊκός
Της ΝΤΙΝΑΣ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Μεγαλύτερη χημική ρύπανση κι από τον κόλπο του Σουέζ παρουσιάζει ο Θερμαϊκός! Οχι, δεν πρόκειται για «ιαχή» κινδυνολογίας, αλλά για τα αποτελέσματα της τελευταίας έρευνας στο εργαστήριο Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του τμήματος Χημείας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.
Χαλκός, ψευδάργυρος, μόλυβδος και χρώμιο ρυπαίνουν τον Θερμαϊκό.
Μιας έρευνας που αποδεικνύει ότι για δεκαετίες ο Θερμαϊκός κόλπος υπήρξε η «υδάτινη χωματερή» για τις βιομηχανίες της περιοχής.
Χαλκός, ψευδάργυρος, μόλυβδος και χρώμιο είναι οι τέσσερις τοξικές ουσίες που ανήκουν στην κατηγορία των βαρέων μετάλλων, και στις οποίες επικεντρώθηκε η έρευνα του διευθυντή του πανεπιστημιακού εργαστηρίου, Κ. Φυτιάνου και του επιστημονικού συνεργάτη του Χριστ. Χριστοφορίδη.
Ως πλέον τοξικές θεωρούνται ο χαλκός και ο ψευδάργυρος που δυστυχώς παρουσιάζουν τις πιο υψηλές συγκεντρώσεις στις παραλιακές περιοχές.
Οι ερευνητές συνέλεξαν από τον όρμο και τον κόλπο της Θεσσαλονίκης δείγματα ιζημάτων, τα οποία αποτελούν τις δεξαμενές αποθήκευσης των ρυπογόνων αυτών ουσιών.
Περιοχές με χημική ρύπανση
Ο κ. Φυτιάνος εξηγεί ότι τα απόβλητα: «Προέρχονται από μεταλλουργικές βιομηχανίες (χυτήρια, παρασκευή κραμάτων, επιμεταλλωτήρια), βιομηχανίες παραγωγής τσιμέντου, βυρσοδεψεία, γεωργικά εκπλύματα αλλά κι από τη διάβρωση μπαταριών και ηλεκτρονικών κυκλωμάτων. Οι συγκεντρώσεις χαλκού προέρχονται κι από τις τοξικές βαφές που χρησιμοποιούνται στα ύφαλα των πλοίων για να μην αναπτύσσονται υδρόβιοι οργανισμοί».
Για την εξαγωγή συμπερασμάτων χρησιμοποιήθηκε ένας δείκτης που κατατάσσει τις περιοχές από καθόλου έως και υπερβολικά επιβαρημένες, με βάση τη φυσιολογική συγκέντρωση των μετάλλων αυτών στη φύση.
Ιδού, λοιπόν, πώς διαμορφώνεται ο χάρτης της χημικής ρύπανσης:
* Θαλάσσια περιοχή Καλοχωρίου, μαζί με αυτήν του λιμανιού.
-Χαρακτηρίζεται πάρα πολύ επιβαρημένη από ψευδάργυρο καθώς απομακρυνόμαστε από την ακτή και υπερβολικά μολυσμένη από την ίδια ουσία στα παραλιακά δείγματα. Οι σχετικές τιμές κυμαίνονται από 0,126 έως 3,576 μιλιγκράμ ανά γραμμάριο (mg/g).
-Με τις συγκεντρώσεις χαλκού να κινούνται μεταξύ 0,085-4,6mg/g, η περιοχή θεωρείται πολύ επιβαρημένη και από το συγκεκριμένο ρύπο.
-Ανησυχητική επίσης θεωρείται από τους επιστήμονες ειδικά γι' αυτή την περιοχή η σταδιακή αύξηση του χρωμίου από την ακτή του Καλοχωρίου προς το εσωτερικού του Θερμαϊκού Κόλπου: «Αποτελεί δείγμα της παρατεταμένης και συνεχούς ρύπανσης του όρμου από τις δραστηριότητες των βυρσοδεψείων, αφού βασικό συστατικό της παραγωγικής διαδικασίας είναι τα διαλύματα χρωμικών».
-Ενθαρρυντικό είναι ότι η περιοχή είναι σχεδόν καθαρή από μόλυβδο.
* Λευκός Πύργος (εκεί που κατέληγαν τα οικιακά απόβλητα)-Νέα Παραλία. Οι μετρήσεις τις κατατάσσουν στις πολύ έως πάρα πολύ επιβαρημένες περιοχές σε ψευδάργυρο (0,358-2,954) αλλά και σε χαλκό (0,068-3,428 mg/g), καθώς απομακρυνόμαστε από την ακτή. Ο μόλυβδος είναι κι εδώ σε χαμηλά επίπεδα (0,056,-0,164 mg/g).
* Πλαζ Αρετσούς. Παραλιακά, χαλκός και ψευδάργυρος παρουσιάζουν και πάλι πολύ υψηλές συγκεντρώσεις (3,658 και 2,664 mg/g αντίστοιχα).
Αντίθετα, ανοιχτά της πλαζ οι τιμές των δύο μετάλλων είναι κατά πολύ μικρότερες (0,087 και 0,092 mg/g). Τέλος από μέτρια έως ανύπαρκτη προσμετράται και στην Αρετσού η ρύπανση από μόλυβδο (0,145 και 0,02 mg/g).
* Περιοχή αεροδρομίου. Κι εδώ η εικόνα είναι η ίδια, με τις συγκεντρώσεις ψευδάργυρου και χαλκού στα παράλια να βρίσκονται στα ύψη, (4,347 και 5,358 mg/g για το αεροδρόμιο), ενώ μειωμένη παρουσιάζεται η ρύπανση όσο προχωρούμε στο εσωτερικό του κόλπου (0,087 και 0,077 mg/g).
* Παραλίες Αγγελοχωρίου και Νέας Μηχανιώνας. Στο κόκκινο κι εδώ οι δύο πιο τοξικοί ρύποι: Μετρήθηκαν 4,584 έως 5,566 mg/g ψευδάργυρου και 5.863 έως 7,725 mg/g χαλκού.
* Τέλος, υπερβολικά μολυσμένη από ψευδάργυρο και χαλκό χαρακτηρίζεται και η ακτογραμμή στις εκβολές του Αλιάκμονα. Η διακύμανση των σχετικών τιμών παρουσιάζεται ως εξής: Ψευδάργυρος 0,929 με 2,708 mg/g και χαλκός 1,013 έως 3,543 mg/g.
Οι συγκεντρώσεις των ανθρωπογενών βαρέων μετάλλων στον Θερμαϊκό Κόλπο εξακολουθούν να είναι υψηλές. Σε επίπεδα μάλιστα ίδια και μεγαλύτερα, με πιο κλειστούς κόλπους από το Θερμαϊκό και με περισσότερες πηγές ρύπανσης, όπως ο κόλπος του Σουέζ και ο πιο επιβαρημένος στην Ερυθρά Θάλασσα. Αλλά κι από άλλα μεγάλα λιμάνια, με περισσότερο ρυπογόνες δραστηριότητες όπως το Elisabeth και το East London στον Ινδικό Ωκεανό, το Guanabara στη Βραζιλία, το Mai Ρο στο Χονγκ Κονγκ και το Mazlatan στο Μεξικό.
«Από αυτά τα στοιχεία συμπεραίνουμε ότι κάποιες από τις λιγοστές βιομηχανικές εγκαταστάσεις που παρέμειναν στη Θεσσαλονίκη επεξεργάζονται ελλιπώς τα απόβλητά τους», τονίζει ο Χρ. Χριστοφορίδης.
Παρενέργειες στον άνθρωπο
Το θέμα της τοξικής ρύπανσης είναι ιδιατέρως σοβαρό όχι μόνο γιατί υποβαθμίζονται περιβαλλοντικά τα νερά του κόλπου, αλλά γιατί ειδικά τα βαρέα μέταλλα είναι δυνατόν να περάσουν και στον ανθρώπινο οργανισμό:
«Αυτά και οι ενώσεις τους δεν αποικοδομούνται με φυσικές διεργασίες στο νερό. Ετσι παραμένουν στο περιβάλλον για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τελικά, ένα μέρος αυτών καταλήγει ύστερα από συμμετοχή σε βιοχημικούς κύκλους μέχρι τον άνθρωπο, στον οποίο προκαλεί χρόνιες ή οξείες τοξικολογικές δράσεις», θα μας εξηγήσει ο διευθυντής του εργαστηρίου.
* Η ερευνητική ομάδα τονίζει ότι η κατάσταση βελτιώθηκε με την κατασκευή και την πλήρη λειτουργία της μονάδας βιολογικού καθαρισμού και την απομάκρυνση των βυρσοδεψείων.
* Εντούτοις, όμως, διευκρινίζει ότι για να επανακάμψει το ευαίσθητο αυτό οικοσύστημα, πρέπει να υπάρξει άμεση διακοπή της απόρριψης μη επεξεργασμένων βιομηχανικών ή οικιστικών αποβλήτων σε όλες τις περιοχές γύρω από το Θερμαϊκό, με στόχο τη μακροχρόνια μείωση των επιπέδων τοξικών ουσιών όπως είναι τα μέταλλα.
Υ.Γ.Το παραπάνω άρθρο είναι από την εφημερίδα "Τα Νέα" (αρ.φυλ.19005, 4/12/07), σε ρεπορτάζ Χάρη Καρανίκα & Φωτεινής Στεφανοπούλου
Υ.Γ2. Οι εικόνες είναι από το blog: http://museologist.blogspot.com
