Τα βιβλία του Ηλία Πετρόπουλου, αν και δεν αποτελούν ακαδημαϊκά συγγράμματα , σίγουρα αποτελούν μια ενδιαφέρουσα πηγή αδιακρισιών που σπάνια περιλαμβάνονται στην επίσημη ιστορία.
Έτσι στο η «Ονοματοθεσία Οδών και Πλατειών» διάβασα με έκπληξη για τον Λευκό Πύργο στην Θεσσαλονίκη:
«Μπρος στον Λευκό Πύργο βλέπεις την Πλατεία του Λευκού Πύργου και τα κηπάρια του Λευκού Πύργου. Οι ονομασίες αυτές είναι ανεπίσημες καθιερωμένες από τον λαό. Η ονομασία Λευκός Πύργος είναι μετάφραση από τα ισπανό-εβραϊκά. Διόλου δεν αποκλείω την περίπτωση όπου κάποιος φωστήρας θα προτείνει την ονομασία του οθομανικού οχυρού σε Άσπρο Πύργο»
Περαιτέρω έρευνες στον, κατά τ’αλλα εξαιρετικά σχεδιασμένο, ιστότοπο του Λευκού Πύργου δεν έδωσαν πληροφορίες, ενώ γενικότερα υπάρχει μια γενικότερη ασάφεια επί του θέματος. Ως φόρο τιμής προς ορισμένους σαλονικιούς φίλους αποφάσισα να δω τι μπορούσα να βρω για την προέλευση του Λευκού Πύργου, (ή αλλιώς γνωστού ως Τόρε Μπλάνκα ή Μπεγιάζ Κουλέ). Ξεκαθαρίζω ότι δεν θα ασχοληθώ με τους κήπους του Λευκού Πύργου παρά επιφανειακά, μιας και αποτελούν ξεχωριστή ιστορία από μόνοι τους.
Η τοποθεσία
Η Θεσσαλονίκη τοπογραφικά συχνά ορίζονταν από τους πολλούς χείμαρρους της. Ένας τέτοιος ξεκινούσε από ένα λατομείο στον Άγιο Παύλο ανατολικά του οποίου υπάρχει σήμερα το νεκροταφείο της Ευαγγελίστριας και συνεχίζοντας παράλληλα με την οδό Εθνικής Αμύνης κατέληγε, μέσω των προσχώσεων, στην δημιουργία ενός μικρού ακρωτηρίου. Πάνω σε αυτό το ακρωτήριο πιθανολογείται ότι υπήρχε κάποιος μικρός οχυρωματικός πύργος ήδη από το 1185, έργο βυζαντινών, αν και υπάρχουν αμφιβολίες για το αν ο πύργος του 1185 βρίσκονταν στο ακρωτήρι ή πιο δυτικά, περίπου στο ύψος του Βασιλικού Θεάτρου. Άλλοι πιστεύουν ότι δεν είναι ο χείμαρρος της Ευαγγελίστριας υπεύθυνος για το ακρωτήρι αλλά ο χείμαρρος που περνούσε ανατολικά από το εβραϊκό νεκροταφείο και διακλαδίζονταν στο Goz Dere (Λάκκο του Ματιού) και στο Kirishane (Χορδοποιειο). Υπάρχει όμως μια κοινή συμφωνία για την προσχωματική φύση του ακρωτηρίου και των δυο ορμίσκων που διέθετε, που αποτέλεσαν την φυσική τοποθεσία δημιουργίας του Πύργου. Αλλωστε αυτή η λειτουργία διατηρήθηκε και τους μετέπειτα αιώνες με την λειτουργία της τεχνητής αποβάθρας όταν οι προσχώσεις αλλοίωσαν τον φυσικό του χαρακτήρα.
Η ανοικοδόμηση του Πύργου
Περίπου ένα αιώνα μετά την κατάληψη της πόλης μια σειρά οχυρωματικών έργων δημιούργησαν νέα φρούρια στην πόλη και στα πλαίσια αυτής της δραστηριότητας είχαμε την δημιουργία του Πύργου. Κυριότερη πηγή για το έτος δημιουργίας είναι μια υπέρθυρη μαρμάρινη επιγραφή της εισόδου που πρώτος ανέφερε ο περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή και μάλιστα υπάρχει μια φωτογραφία της από τον γερμανό Στρουκ, (η επιγραφή σήμερα δεν υπάρχει – κατά άλλους σβήστηκε από τον Σουλτάνο Χαμίντ, κατά άλλους από την ελληνική διοίκηση το 1937).
Ανάλογα με τον μεταφραστή υπάρχουν μικρές διαφορές – στην επιγραφή διαβάζαμε με αραβική γραφή:
Κτισθέν κατά διαταγήν του λέοντος των ανδρείων Σουλεϊμάν,
έγινε ο λέων όλων των φρουρίων
Με τα λεανταροπρόσωπα δρακόντεια πυροβόλα γύρω του,
αρμόζει να ονομαστεί το φρούριο αυτό λεοντάρι των οχυρών,
Ετος 942 της Εγίρας του Προφήτου
Με άλλα λόγια ο πύργος κτίσθηκε από τον Σουλεϊμάν τον Νομοθέτη (ή Μεγαλοπρεπή) το έτος 942 της Εγίρας, δηλαδή το 1535 μ.κ.ε. Μια άλλη χρονολογία που αναφέρεται είναι το 974 της Εγίρας, δηλαδή το 1566 μ.κ.ε. Πάντως αξίζει να σημειωθεί ότι έχει εκτιμηθεί, μέσω δενδροχρονολόγησης, ότι τα ξύλινα υποστηρίγματα είναι βαλανιδιές της Πίνδου κομμένες περίπου το 15ο αιώνα.
Μερικοί θεωρούν ότι ο Σινάν, ο έμπιστος και διάσημος αρχιτέκτονας του Σουλεϊμάν, ευθύνεται για το σύμβολο της Θεσσαλονίκης αλλά πιθανότητα αποτελεί απλή φήμη μιας και δεν έχουμε κάποια σχετική μαρτυρία, ενώ συνολικά στον Σινάν αποδίδονται εκατοντάδες έργα. Η φήμη ότι είναι έργο βενετών τεχνιτών διαψεύδεται οριστικά από μια άλλη εσωτερική επιγραφή που αναφέρει για μεγάλη ανακατασκευή, (με αγγαρεία – δηλαδή υποχρεωτική συμμετοχή του λαού), το 1619 και μετέπειτα αναφορές αναφέρουν οτι εκείνη υπήρξε η ημερομηνία κτίσης. Αλλωστε η τοιχοδομία συνάδει με άλλες οθωμανικές κατασκευές της περιόδου για τις οποίες έχουμε περισσότερες πληροφορίες.
Η μορφή του
Αρχικά ο Πύργος χτίσθηκε μάλλον χωρίς το περίφημο περιτοίχισμα του. Αντίθετα είχε μια κωνική μολυβδαίνια σκεπή και ανάμεσα στις σημερινές πολεμίστρες ξεπρόβαλλαν τα κανόνια που έλεγχαν τον Θερμαϊκό Κόλπο και έριχναν βλήματα «40 οκάδων σε μήκος 8 μιλίων». Αλλωστε πιθανότατα η υπέρθυρη επιγραφή αναφέρονταν μάλλον στο πυροβολοστάσιο που ήταν η κύρια αποστολή του.
Ο ίδιος ο Πύργος είναι κυλινδρικός με ύψος 33,90 μ. και διάμετρο 22,70 μ. Έχει ισόγειο και έξι ορόφους, που επικοινωνούν με εσωτερικό κλιμακοστάσιο μήκους 120 μ., το οποίο ελίσσεται κοχλιωτά σε επαφή με τον εξωτερικό τοίχο, αφήνοντας στο κέντρο έναν κυκλικό πυρήνα διαμέτρου 8,50 μ. Έτσι, σε κάθε όροφο σχηματίζεται μια κεντρική κυκλική αίθουσα, με την οποία επικοινωνούν μικρότερα τετράπλευρα δωμάτια, ανοιγμένα στο πάχος του εξωτερικού τοίχου. Ο τελευταίος όροφος έχει μόνο την κεντρική αίθουσα και έξω από αυτήν δημιουργείται δώμα, που προσφέρει εξαιρετική θέα του γύρω τοπίου της πόλης και της θάλασσας. (πηγή)
Δεν γνωρίζουμε το πότε χτίσθηκε το περιτοίχισμα αλλά γνωρίζουμε τη μορφή του. Είχε οκταγωνικό σχήμα, χαμηλό ύψος περίπου 5 μέτρων και είχε 3 οκταγωνικούς πυργίσκους σε 3 ακμές του, εξοπλισμένοι και αυτοί με τηλεβόλα. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι στρέφονταν προς την πόλη, ενώ ο Πύργος βασίζονταν στο ίδιο του το μέγεθος για άμυνα προς το εξωτερικό. Υπήρχε και ένας ακόμη διώροφος πυργίσκος και διάφορα άλλα κτίσματα στο εσωτερικό που θα εξετάσουμε αργότερα την χρήση τους. Η είσοδος του περιτοιχίσματος, προς βορά και ίδια ευθεία με την είσοδο του Πύργου, ονομάζονταν Πύλη του Ντιβάν Χανέ, (ορισμένες πηγές ονομάζουν τον διοικητή των γενίτσαρων ως Ντιβάν Εφέντη και ορισμένες άλλες αναφέρουν με αυτόν το τίτλο το διοικητή της Ακροπόλεως όπου ακρόπολη ήταν το συγκρότημα του Επταπυργίου γνωστό και ως Kucuk Selanik, μικρή Θεσσαλονίκη. Κατ’ εμέ είναι ενδεικτικό της πολυπολικότητας της οθωμανικής εξουσίας και των ανταγωνισμών μεταξύ γενίτσαρων και κεντρικής εξουσίας). Ο Πύργος διέθετε και άλλες συμπληρωματικές κατασκευές απαραίτητες για την λειτουργία του ως κατάλυμα όπως τζάκια και αφοδευτήρια μέσα στο κυρίως κτίσμα και αποθήκες, δεξαμενές νερού εκτός του κύριου κτίσματος.
Η ιστορική του διαδρομή
Το αρχικό του όνομα υπήρξε, εύλογα, «Πύργος των Λεόντων» ενώ αργότε
ρα ανεπίσημα ονομάστηκε «Πύργος της Καλαμαριάς» και «Πύργος των Γενίτσαρων», (Καλαμαριά ονομάζονταν παλιά η περιοχή του σημερινού Ευκλείδη μέχρι την παραλία). Μέχρι το 1826 χρησιμεύει σαν φρούριο και σε αυτόν σταθμεύει το μεγαλύτερο μέρος της φρουράς των Γενίτσαρων – χρησιμεύει και ως φυλακή αλλά μόνο συμπληρωματικά προς τις ανάγκες των ίδιων των γενίτσαρων. To κάστρο της Καλαμαριάς (Kelemeriye Kal’asi) που αναφέρει ο Εβλίγια Τσελεμπή διέθετε και τον προαναφερθείσα διώροφο πυργίσκο που λειτουργούσε ως mescid, δηλαδή τζαμί χωρίς μιναρέ. Επίσης γνωρίζουμε ότι διέθετε τον Mahmud Aga Zeviye, δηλαδή τον τεκέ του Μαχμούντ Αγά, (ο τεκές ήταν ένα ησυχαστήριο των δερβίσιδων – ένα παρακλάδι του σουνιτικού Ισλάμ. Ο όρος μοναστήρι δεν αποδίδει σωστά το νόημα του αφού ήταν μυστικιστικά κέντρα προσβάσιμα στο λαό που ορισμένα δέχονταν και χριστιανους ως μέλη τους), μιας και οι γενιτσαροι είχαν μια ιδιαίτερη σχέση με το τάγμα των Μπετακσήδων αν και ο συγκεκριμένος μάλλον συνδέονταν με τους Kadiri. Η φωτογραφία αριστερά είναι εξαιρετική γιατί μας επιτρέπει να δούμε με λεπτομέρειες το ανώνυμο τέμενος που επέζησε τουλάχιστον μέχρι το 1906 και κατεδαφίστηκε από τις ίδιες τις οθωμανικές αρχές της πόλης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι γενίτσαροι είχαν μετατραπεί από ένα επίλεκτο στρατιωτικό σώμα σε ένα ημιαυτόνομο και ανεξέλεγκτο τάγμα το οποίο μέχρι τον 18ο αιώνα είχε μετατραπεί σε ένοπλη τάξη εμπόρων, στρατιωτών που παράλληλα υποχρέωναν σε καταβολή προστασίας ανεξαρτήτως θρησκεύματος και ουσιαστικά έλεγχαν τις αγορές δέρματος, τροφίμων και τσόχας. Η Θεσσαλονίκη ήταν σημαντικό κέντρο με περίπου 6.000 γενίτσαρους οργανωμένους σε 3 ορτάδες.
Η παράλογη βία και απληστία τους προς τους κατοίκους της πόλης ανεξαρτήτως θρησκείας και η δημιουργία δομών παράλληλων με το οθωμανικό κράτους ήταν μια μόνιμη πληγή σε κάθε Σουλτάνο – άλλωστε όλες οι θρησκευτικές ομάδες της πόλης τονίζουν ότι αυτές ήταν ο ιδιαίτερος στόχος των γενίτσαρων. Αποκαλυπτικό είναι ότι τις περισσότερες πληροφορίες για τις συνθήκες κράτησης έχουμε από τον φιλέλληνα δικαστή Χαϊρουλάχ που φυλακίστηκε ο ίδιος λόγω των προσπαθειών του να θέσει τέρμα στις σφαγές των γενίτσαρων το 1821 μετά την επανάσταση στην Χαλκιδική.
Τελικά στις 16 Ιουνίου 1826 ο Μαχμούντ ο Β’ διατάζει την εξόντωση τους και με επίκεντρο την Θεσσαλονίκη οργανώνεται η εξόντωση τους σε όλη την Αυτοκρατορία. Περίπου 3.000 επιβιώνουν και συλλαμβάνονται μετά από σκληρές μάχες με τον οθωμανικό στρατό και μεταφέρονται στον Πύργο όπου και εκτελούνται μαζικά. Τότε είναι που ο Λευκός Πύργος αποκτά το όνομα «Kanli Kule» (Πύργος του Αίματος) – επαναλαμβάνω ότι το όνομα δεν συνδέεται με τις εκτελέσεις των Γενίτσαρων πιο πριν όπως κατά κόρον γράφεται αφού το όνομα μέχρι τότε είναι είτε πύργος της Καλαμαριάς, είτε Πύργος των Γενίτσαρων. Η μετέπειτα χρήση του ως φυλακή και τόπος εκτελέσεων που κοινοποιούνταν με έναν κανονιοβολισμό, διατήρησαν το όνομα. Βρήκα πολλές αναφορές στο ότι οι φυλακισμένοι στον Πύργο ήταν κυρίως για πολιτικά εγκλήματα αλλά καμία επίσημη πηγή δεν επιβεβαίωση αυτή την πληροφορία.
Με την πάροδο του χρόνου ο ρόλος του Πύργου μεταστράφηκε και από προστασία από εξωτερικές απειλές, έγινε μέρος του σχεδίου ελέγχου της ίδιας της πόλης. Η ύπαρξη του περιτοιχίσματος μόνο προς την μεριά της πόλης επιβεβαιώνει την σοβαρότητα των ταραχών που ξεσπούσαν στην πόλη μέχρι και τον 18ο αιώνα λόγω επισιτιστικών προβλημάτων. Μάλιστα όπως ισχυρίζονται ορισμένοι ιστορικοί ο Πύργος των Γενίτσαρων ήταν ένα αντίβαρο στην εξουσία του νόμιμου οθωμανού διοικητή της πόλης που έδρευε στο Γεντί Κουλέ – κάτι και που διαπίστωσαμε νωρίτερα με την διχογνωμία για το τίτλο του Divan Efendi.
Το επίσημο όνομα του ως Πύργος των Λεόντων και το ανεπίσημο ως Kanli Kule υπήρξαν τα ονόματα του μέχρι το 1891 όταν ένα εβραίος κρατούμενος, ο Νατάν Γκιντιλί (Nathan Guidili), καταδικασμένος για ένα ερωτικό έγκλημα, τον ασπρίζει με αντάλλαγμα την μείωση της ποινής και άρα την απελευθέρωση του. Ο λόγος δεν είναι γνωστός – η λαϊκή μυθολογία λέει ότι ήταν επιθυμία του Σουλτάνου ώστε να φανεί ότι κάτι αλλάζει μετά την Συνθήκη του Αγ.Στεφάνου ή με το τέλος του Tanzimat – διατηρούμε την δυνατότητα να δούμε με αμφιβολία αυτές τις δικαιολογίες. Πιο πιθανό είναι να συνδέονται με την απόφαση για χρησιμοποίηση μόνο του Γεντί Κουλέ ως των φυλακών της πόλης (μέχρι το 1989!), την έναρξη της κατεδάφισης του περιτοιχίσματος και μια συνειδητή προσπάθεια αποσύνδεσης του Πύργου από το αιματηρό παρελθόν του.
Ενώ υπάρχουν διάφορες πηγές από τις οποίες μαθαίνουμε ότι σύντομα το Kanli Kule μετονομάζεται σε Beyaz Kule, δηλαδή Άσπρος Πύργος, δεν βρήκα κάποια επιπλέον πηγή που να υποστηρίζει ότι η υιοθέτηση του Torre Blanca της εβραϊκής κοινότητας οδήγησε στη υιοθέτηση του και από τις άλλες μειονότητες, ορθόδοξους και μουσουλμάνους, όπως υποστηρίζει ο Πετρόπουλος. Βέβαια γνωρίζουμε ότι οι έλληνες της πόλης ήξεραν λαδίνο/ισπανοεβραϊκά ώστε να μπορούν να κινούνται στην πόλη και πολλές περιοχές της πόλης ήταν γνωστές αποκλειστικά από τα εβραϊκά τους ονόματα μέχρι και το 1943 όταν ο Δήμος πήρε την πρωτοβουλία και μετονόμασε όλα τα εβραϊκά τοπωνύμια εκμεταλλευόμενος τις εκτοπίσεις των εβραίων στο Αουσβιτς. Πάντως με μια ομιλία μου με έναν τοπικό ιστορικό συμφώνησε ότι η χρησιμοποίηση του Λευκός έναντι του Άσπρος «μυρίζει επίσημη μετάφραση και όχι αυθόρμητη λαϊκή ονοματοδοσία». Άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που αυτό θα συνέβαινε στα Βαλκάνια ή στην ίδια την Θεσσαλονίκη. Το όνομα Αγία Σοφία είχε διατηρηθεί τόσο από το τζαμί Aya Sofia Cami’i στο οποίο είχε μετατραπεί η εκκλησία, τόσο από την ομώνυμη εβραϊκή συνοικία. Αντίστοιχα το τουρκικό λουτρό στη θέση Λουλουδάδικα ονομάζεται από τον λαό Yahudi Hamam, δηλαδή εβραϊκό χαμάμ γιατί βρίσκονταν μέσα στην εβραϊκή συνοικία Kulhan.
Η πιθανή εβραϊκή προέλευση της λέξης και η βαθύτατη ειρωνεία του γεγονότος με οδήγησαν σε περαιτέρω έρευνες. Την ίδια άποψη υποστηρίζει ο μεγάλος σαλονικιός λαογράφος και λογοτέχνης Αλμπέρτος Ναρ, που είχε μια αμοιβαία αντιπάθεια με τον Πετρόπουλο για να κατηγορηθεί ότι ο ένας αντιγράφει τον άλλον, δεν ξέρω όμως αν την βάσιζε στην ανάγνωση των εβραϊκών εφημερίδων της εποχής – μια δική μου έρευνα στην μοναδική ελληνική εφημερίδα έδειξε ότι την απουσία του Κανλί Κουλέ και την ύπαρξη του Μπεάζ Κουλέ. Οτι το Λευκός Πύργος δεν ήταν δημοφιλές στην ελληνορθόδοξη μειονότητα της πόλης αντικατοπτρίζεται στην δίηγηση της σαλονικιάς Ζορζέτας Ποζέλλι, εγγονής του Βιταλιάνο μεγάλου αρχιτέκτονα της πόλης που μας έδωσε το Κονάκι, την έδρα του Πρώην Υπουργείου Γενικής Διοίκησης Μακεδονίας:
Βγαίνοντας από το μπαλκόνι του σπιτιού μου το πρώτο πράγμα που βλέπω είναι ο Λευκός Πύργος και θυμάμαι τα όσα άκουσα από αυτόν για τους δικούς μου. «Μπεαζ Κουλέ» τον έλεγαν οι Τούρκοι αλλά στα σπίτια μεταξύ των οικογενειών ονομάζονταν Καννλλ Κουλέ (από το καν που σημαίνει αίμα, δηλαδή ματωμένος πύργος).
Ενδεικτική είναι η σύγχιση στις ονομασίες σε αυτή την καρτ ποστάλ στα δεξιά: στα ελληνικά ως Πύργος του Αίματος και σε παρένθεση η κοινή (;) ονομασία Λευκός Πύργος, ενώ στα γαλλικά η επίσημη ονομασία του Tour de lion και σε παρένθεση η κοινή του Tour Blanche. (Η φωτογραφία είναι εμφανώς παλαιότερη της ίδιας της καρτ ποστάλ που χρονολογείται μετά το 1914 αφού περιλαμβάνει το περιτείχισμα και τα διάφορα άλλα κτίσματα που είχαν ήδη κατεδαφιστεί).
Το 1905 μπαζώνεται ο ανατολικός ορμίσκος και σε συνδυασμό με την ολοκλήρωση της κατεδάφισης του περιτειχίσματος δημιουργείται η Πλατεία Προόδου στην περιοχή της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών και οι Κήποι της πλεον Τόρρε Μπλάνκα. Όπως διαπιστώνουμε από τις έγχρωμες φωτογραφίες της συλλογής Kahn η Τόρρε Μπλάνκα συνεχίζει να ασβεστώνεται τακτικά – ειδικά επ’ ευκαιρία της επίσκεψης του Σουλτάνου το 1911 όταν και ολοκληρώνεται η καταστροφή του περιτειχίσματος κατεδαφίζονται το τζαμί και ο τεκές για να είναι άνετο το πέρασμα της πομπής. Αν και η μετέπειτα τύχη του Πύργου και των κήπων δεν είναι μέρος αυτού του άρθρου αξίζει να σημειώσουμε ότι αποτέλεσαν το επίκεντρο της κοσμικής και πολιτικής δράσης της Θεσσαλονίκης. Από τους 10.000 διαδηλωτές να τραγουδούν την Διεθνή σε μια εκδήλωση της Φεντερασιόν με αφορμή την εκτέλεση του αναρχικού Φερρέρ στην Ισπανία το 1910, στην παρέλαση του ελληνικού στρατού το 1912, τη συγκέντρωση των οπαδών της Εθνικής Αμύνης το 1916, τα καταρριφθέντα ζέπελιν του Α’ΠΠ, τον κωσταντινουπολίτικο θίασο νάνων του 1921,την αναβίωση του ως φυλακή τούρκων αιχμαλώτων μετά την απόβαση στην Σμύρνη στην Μικρασιατική Εκστρατεία, τη συγκέντρωση του πρώτου συλλόγου καταναλωτών το 1922, το πολυτελές κουρείο των κήπων, το πρώτο τραμ το 1927, την γιορτή του Προσφυγικού Φοίνικος το 1929 και την χρησιμοποίηση του από τους ναυτοπροσκόπους το 1934. Η βαφή του Πύργου με βαφή παραλλαγής κατά τον Β’ΠΠ αποτέλεσε μια επιπλέον σελίδα στις χρωματικές αλλαγές του κτιρίου. Στα αριστερά μια φωτογραφία από καταρριφθέντα γερμανικά αεροσκάφη να επιδεικνύονται στους περαστικούς κατά την διάρκεια του 1ου ΠΠ.
Ετσι δεχόμενος, καταχρηστικά, ότι ο Ηλίας Πετρόπουλος και ο Αλμπέρτος Ναρ πιθανόν κάτι να ήξεραν παραπάνω να συγχαρώ τους σύγχρονους χριστιανούς Θεσσαλονικείς που μπορεί στην πλειοψηφία τους να μην έχουν ούτε έναν αιώνα διαβίωσης στην πόλη, αλλά είναι πρόθυμοι να αναγνωρίσουν ως σύμβολο της πόλης ένα οθωμανικό μνημείο του οποίου το σύγχρονο όνομα αν δεν είναι εβραϊκής προέλευσης, τότε σίγουρα οφείλεται σε έναν εβραίο σαλονικιο.
υγ. Για να είμαι ειλικρινής τα συγχαρητήρια μου είναι κυρίως προς τους ευπατρίδες της πόλης όπως τον Νομάρχη Ψωμιάδη, τους κ.κ.της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών κ.ο.κ Για τους υπόλοιπους η ειρωνεία της τελευταία παραγράφου ελπίζω να είναι εμφανής – αναφέρομαι στο πρόσφατο ομόφωνο διαπαραταξιακό ψήφισμα του Δημοτικού Συμβουλίου όπου αποκλείονταν το Ολοκαύτωμα από την ιστορία της πόλης, ξεχνώντας ότι η Εβραϊκή Κοινότητα της πόλης έχει μια ιστορία άνω των 2000 χρόνων στην πόλη. Μελετώντας την ιστορία της Torre Blanca, έμβλημα της Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα και με το οποίο ταυτίζονται οι ίδιοι οι Θεσσαλονικείς, μπορούμε ίσως να καταλάβουμε τους λόγους της καλπάζουσας ανασφάλειας τους.
Διαβάστε: την ιστορία με το περιτοίχισμα από agitprop, μερικές φώτο από τον Πάνο Ζ. , η επίσημη ιστορία του σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού, Επιλεκτική Μνήμη από panokato, o Λευκός Πύργος σε χαρτονόμισμα της ΠΓΔΜ, ενας σαλονικιός που δεν του αρέσει ο Πύργος.
Πηγές υπήρξαν διάφορες εργασίες του Ε.Χεκίμογλου, του Κ.Τομανά, του J.Nehama, του Β.Δημητριάδη, του Η.Πετρόπουλου, η Αρχαιολογική Υπηρεσία, το Μουσείο του Λευκού Πύργου ενώ ευχαριστώ τον petefri για τις βιβλιογραφικές αναφορές. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον mayor rishon ο οποίος συνετέλεσε εξίσου σε αυτό το άρθρο όσο και εγώ. Στην φωτογραφία δεξιά ένας επιζόντας σαλονικιός ζωγραφίζει δεκαετίες μετά, στο Ισραήλ, τις αναμνήσεις του από την εκτόπιση, το τράμ, το άγαλμα του Κωσταντίνου, τα νεκροταφεία πίσω από το τραμ και ο Λευκός Πύργος που χωρίζει νοητικά και πραγματικά την intra muros ιστορική πόλη από την νέα που ξεχύνεται δεξιά.
Abravanel & Mayor Rishon
thess.grYpoloipo
